Gaya Basa, Tata Bahasa

√ Contoh Gaya Bahasa Sunda Lengkap Beserta Kalimat dan Artinya

×

√ Contoh Gaya Bahasa Sunda Lengkap Beserta Kalimat dan Artinya

Sebarkan artikel ini
Gaya Bahasa Sunda

Gaya basa yaitu susunan bahasa atau kalimat yang digunakan untuk menimbulkan pengaruh efek agar lebih terasa, kepada pembaca atau orang yang mendengarkannya, misalnya dengan cara membandingkan satu benda dengan benda lainnya. Menurut istilah lain, gaya bahasa sunda yang digunakan untuk bercerita atau dimasukkan ke dalam kalimat untuk menjadi mamanis basa dan lebih bermakna.

Baca juga: Babasan Bahasa Sunda, Arti dan Contoh Kalimatnya

Advertise By Adsense
Advertise By Adsense

Dalam pelajaran muatan lokal bahasa sunda, Gaya bahasa sunda termasuk kedalam salah satu mapel dari pakeman basa. Gaya basa disebut juga sebagai majas dalam bahasa indonesianya. Gaya bahasa sunda ini bermacam-macam bentuknya, berikut adalah pembagian beserta dengan contoh kalimat dan artinya.

Contoh Gaya Bahasa Sunda

Contoh Gaya Bahasa Sunda

1. Gaya Basa Mijalma (Personifikasi)

Gaya bahasa mijalma atau personifikasi adalah gaya bahasa yang digunakan untuk mengibaratkan sesuatu. Baik itu benda, tumbuhan atau hewan yang bertingkah seakan mempunyai kelakuan seperti layaknya yang biasa dilakukan oleh manusia.

Dibawah ini adalah contoh dari penggunaan gaya basa mijalma dalam bahasa sunda beserta artinya, yang sengaja diberi tanda untuk memudahkan dalam menentukan kelakuan manusia tersebut.

“Gaya basa mijalma nya éta gaya basa nu ngibaratkeun barang, sasatoan atawa tutuwuhan mibanda siga kalakuan jelema.”

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Mijalma Beserta Artinya

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Mijalma Beserta Artinya

Manuk heulang hibeur ngibing di awang-awang (Burung elang terbang menari-nari diangkasa)

Angin subuh ngeharéwos dina balik jandela (Angin subuh berbisik di balik jendela)

Langlayangan nu pegat ngagupayan ka benang nu keur mentang (layang-layang yang putus melambaikan-melambaikan tangan kepada benang yang sedang mementang)

Angin soré pating hiliwir, panon poé nyumput di tukangeun awan. (Angin soreng bersemilir, matahari bersembunyi dibelakang awan)

Halimun di méga nu beuki kandel nyimbutan paré-paré di sawah. (Kabut dilangit yang semakin tebal menyelimuti padi-padi di sawah)

Panon poé nu moncorong ngintip disela-sela dangdaunan (matahari yang terik mengintip di sela-sela dedaunan)

Béntang ngerejep serabeun ku balebat nu nguliat Beulah wetan. (Bintang berkedip silau oleh fajar yang menggeliat dari arah timur)

Gunung siga milu nguyung, lebak siga milu susah

Bulan ngintip tina sela-sela méga

Sora saruling ngabangingik katebak angin

2. Gaya Basa Rarahulan (Hiperbola)

Gaya bahasa rarahulan yaitu gaya penyampaian bahasa yang dilakukan secara berlebih-lebihan dari kenyataan yang ada. Gaya bahasa rarahulan disebut juga sebagai majas hiperbola. Hiperbola sendiri berasal dari bahasa yunani hyper (melebih-lebihkan) + ballein (yang sampaikan).

Singkat pengertiannya adalah, gaya basa rarahulan ialah cara menyampaikan suatu hal dengan yang berlebihan. Contohnya pengungkapannya dalam bahasa sunda misalnya seperti: Digawé satengah paéh, dehemna saga gélédég, hulu dijieun suku, jsb.

“Gaya basa rarahulan nya éta rakitan basa nu gunana pikeun ngayakinkeun nu sejen. Yén nu diomongkeun téh enya-enya benerna nepi kaleuleuwihan, nu antukna teu saluyu jeung kanyataanana.”

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Rarahulan Beserta Artinya

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Rarahulan Beserta Artinya

Ari maneh teh ngareureuwas baé, ieu jantung kuring meni asa rék coplok rasana. (Kamu itu mengagetkan saja, ini jantung ku seakan mau copot rasanya)

Sawah Kang Ujang mah leutik pisan mani satungtung bu’uk (Sawah Kang Ujang kecil sekali hanya seujung rambut)

Bakat ku ambek, beungeutna meni beureum euceuy. (Karena merasa marah, wajahnya sangat merah sekali)

Bapana si Amir barang gawé nepikeun suku jadi sirah, sirah jadi suku. Ku hayang-hayangna nyakolakeun anakna. (Bapaknya si Amir bekerja sampai kaki jadi kepala, kepala jadi kaki. Karena ingin sekali menyekolahkan anaknya)

Si encih mani gumelis kacida, kulitna bodas sabodas kapas. (Si Encih sangat cantik sekali, kulitnya putih seputih kapas)

Cinta kuring ka anjeun sa ageung gunung, sajéro lautan, saluas samudra di lautan. (Cintaku padamu sebesar gunung, sedalam lautan, seluas samudra dilautan)

Kang Amir kumisna mani ngajebug sagedé sapu injuk. (Kang Amir kumisnya sangat banyak sekali, sebesar sapu inyuk)

3. Gaya Basa Kadalon (Pleonasme)

Gaya bahasa kadalon adalah susunan bahasa yang menggunakan kata-kata dalam menjelaskan maksud atau pikiran yang berlebihan dari semestinya, sehingga yang sudah jelas dijelaskan kembali, gaya bahasa ini dalam bahasa inggris disebut juga dengan pleonasme.

Misal, contoh dalam bahasa sundanya seperti ini: Ngupat ngawada, naék ka luhur, turun ka handap, teuleum ka jero cai, ngomong ngawangkong, ningali ku panon, déngé ku ceuli, jsb.

“Gaya basa Kadalon nya éta rakitan basa anu ngagunakeun kecap-kecap pikeun ngebrehkeun maksud atawa pikiran nu leuwih ti mestina, nu geus écés di écéskeun deui.”

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Kadalon dan Artinya

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Kadalon dan Artinya

Kunaon ieu naha bet ujug-ujug rieut sirah. (Kenapa ini tiba-tiba pusing kepala)

Cik, geura asup ka jero. (Segera masuk kedalam)

Manuk éta ngapung ka luhur. (Manuk itu terbang ke atas)

Geura cekel ku leungeun ngarah eta sayur téh teu bahé. (Segera pegang dengan tangan agar itu sayur tidak tumpah)

Papatah ti kolot téh kudu urang déngékeun ku ceuli. (Pepatah dari orang tua itu harus kita dengarkan dengan telinga)

Geura giru manéh téh turun ka handap. (Cepat-cepat kamu turun ke bawah)

4. Gaya Basa Ngupamakeun (Simile)

Gaya bahasa ngumpamakeun adalah gaya bahasa yang membandingkan satu hal dengan hal lain yang mengandung arti “seperti”. Gaya bahasa ngumpamakeun sering menggunakan kata perbandingan, dalam bahasa sundanya yaitu (lir, cara, tanding, kawas, jiga, siga, asa, jsb).

“Gaya basa ngupamakeun (ngabandingkeun) nya éta gaya basa nu ngabandingkeun hiji hal jeung hal nu séjén nu ngandung harti saperti. Gaya basa ngupamakeun biasana sok ngagunakeun kecap babandingan saperti, kawas, siga, cara, saperti, lir, ibarat, jeung lain sajabana.”

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Ngumpamakeun dan Artinya

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Ngumpamakeun

Si udin ngalamun kawas jalma nu bingung. (Si udin melamun seperti orang yang bingung)

Kang Andi jeung Neng Mia ari bobogohan teh mani kawas romeo jeung juliet. (Kang Andi dengan Neng Mia kalau pacaran itu seperti Romeo dan Juliet)

Adatna kawas bapana. (Marahnya seperti bapaknya)

Néng Lina teh mani gumelis lir widadari turun tina kayangan. (Neng Lina itu sangat cantik sekali bagaikan bidadari turun dari khayangan)

Si Andi lumpatna mani tarik kacida kawas kapal jét. (Si Andi larinya cepat sekali seperti kapal jet)

5. Gaya Basa Lalandian

Gaya bahasa lalandian adalah gaya bahasa yang menggunakan kata perbandingan untuk menunjukan sesuatu atau hal yang memiliki sifat yang sama. Lalandian merupakan gaya bahasa yang menjelaskan suatu hal dengan menggunakan perbandingan, sehingga kadang-kadang sering tertukar dengan babasan sunda.

“Gaya basa lalandian nya éta gaya basa nu ngagunakeun kecap panglandi pikeun nuduhkeun barang atawa hal nu ngabogaan sipat nu sarua.”

Lalandian disebut juga majas métafora, dibawah ini adalah contoh-contoh lalandian serta maksud dari pengertiannya.

1. Wayang Pangsisina – Artina jalma gede tapi euweuh gawe
2. Kokojona – Artina pamingpinna atawa anu jadi jagoannana anu paling diandelkeun
3. Ujang Gembru – Artina budak anu awakna gendut
4. Si Gegep – Artina kiper sepak bola anu sigep nu hésé kaasupan gulna atawa anu hade
5. Bentang lapang – Artina pamaen bal anu gesit jeung lincah
6. Arjuna – Artina lalaki anu kasep
7. Carangka Runtah – Artina jelema anu resep kana sagala kadaharan naon wae, sagala bres.
8. Srikandi – Artina awewe anu wanian
9. Si Congcorang – Artina jalma anu awakna kacida begangna
10. Putri Kahiyangan – Artina wanoja anu geulis
11. Srikandi – Artina awéwé nu wanian

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Lalandian

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Lalandian

Béntang kelas Abdi mah, keur pinter téh tur kutu buku deuih.

Balik ti Kota Hujan, manéhna nyimpang heula ka bumi Lanceukna nu ngumbara di Kota Kembang.

Kembang désa dilamar ku jajaka gandang.

Generasi harepan bangsa ulah kabawa ku sakaba-kaba atuh.

Kang Asep mah gumasep siga Arjuna.

6. Gaya Basa Ngasor (Litotés)

Gaya bahasa sunda ngasor atau litotes adalah gaya bahasa yang digunakan untuk merendahkan diri, untuk mmenghargai atau menghormati orang yang diajak berbicara. gaya bahasa ini untuk merendahkan diri supaya tidak dianggap sombong. Orang yang bercerita menggunakan kata-kata yang artinya bertolak belakang dengan kenyataan yang sebenarnya.

“Gaya basa ngasor nya éta gaya basa nu dipaké pikeun ngarendahkeun diri, ngahargaan atawa ngajénan jalma anu diajak nyarita. Gaya basa Ngasor mah sagala dileutikkeun atawa dihandapkeun (sakapeung dipaké pikeun ngahandapkeun diri atawa handap asor).”

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Ngasor

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Ngasor

Geuningan manéhna téh jalma pinter tur beunghar, ari ngakuna mah tuna harta jeung tuna harti.

Usaha Kang Ujang téh maju jeung gedé deuih, ari sugan teh léléngkah halu diajar kénéh.

Nyaritana téh bérés, mérélé tur jéntré da puguh ahlina, ari ngakuna mah kamari sumanggem sabulan bentor kawantor sanes ahlina.

Da mirah ari sapatu abi mah, da mésérna ogé ti loak.

Rumasa Abi mah jalmi teu boga, tuangna gé jeung uyah, da teu boga nanaon.

Mangga Kang Calik heula ka saung butut abdi.

7. Gaya Basa Ocon (Métonimia)

Gaya bahasa Ocon yaitu gaya bahasa yang digunakan untuk mengganti nama benda dengan menggunakan kata lain yang di asosiakan dengan benda yang dimaksud. Contohnya, Cocacola maksudnya minuman yang méreknya Coca Cola, Clear maksudnya sampo mérek Clear, dan lain sebagainya.

“Gaya basa ocon nya éta gaya basa nu dipaké pikeun ngaganti ngaran barang ku kecap séjéna nu sarua jeung barang anu dimaksud.”

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Ocon

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Ocon

Ujang Gembru, Pantesan weh wae naon bae ge maen di da’ang  bae. (Anak gendut, pantas saja apa saja main di makan saja)

  • Ujang Gembru hartina budak nu gendut

Mang jojon mah Wayang Pangsisina, ukur sare bae sapopoe teh

  • Wayang Pangsisina hartina gédé tapi taya gawé

Pantesan bae caritana teu nyambung, uyuhan atuh si Ujang mah Bujangga Mikung. (Pantas saja ceritanya tidak nyambung, maklum saja si Ujang mah Baru belajar mengarang)

  • Bujangga Mikung hartina nu kakara diajar ngarang

Geura inum heula yeuh cocacola teh dari pada aus di jalan.

  • Minuman yang méreknya Coca Cola

Cik geura pang seduhkeun kuring kapal api

  • Kapal api hartina kopi merek kapal api

8. Gaya Bahasa Rautan (Euphemisme)

Gaya bahasa rautan atau gaya bahasa euphemisme adalah gaya bahasa yang gunakan untuk mengganti ungkapan dengan yang lebih jelas.

Gaya basa Rautan nya eta iketan ungkara anu diganti ku nu leuwih halon, pédah karasana cohag upamana diucapkeun sahinasna.

Contoh Gaya Bahasa Rautan

Kalimat Gaya Bahasa Rautan

“Punten Abdi badé ka pengker heula.” (Hayang kiih atawa kahampangan)

“Punten Abdi badé ka cai heula.” (Hayang kiih/kahampangan)

“Asep Irama teu awas socana.” (Lolong)

“Saéna dilereskeun deui.” (Lepat)

“Nyarios sareng Anjeuna mah kudu rada tarik, margi anjeuna teh kirang ngadangu.” (Torék)

Contoh selengkapnya: Rautan Nyaeta? Gaya Basa Rautan Contoh Kalimat Dan Artinya Lengkap!

9. Gaya Bahasa Sindir (Alégori)

Gaya bahasa sindir atau gaya bahasa alegori adalah ungkapan yang tidak dijelaskan akan tetapi tujuannya jelas. jadi, tidak mengatakan langsung kepada orang yang sedang disindir.

“Gaya Basa Sindir atawa alégori Nya eta Omongan anu dibalibirkeun atawa omongan anu teu poksang”

Contoh Kalimat Gaya Bahasa Sindir

Gaya Bahasa Sindir sunda

“Ah, da abdi mah cacah, sanés pangangung sapertos pangjenengan, atos waé lah damai” (Maksudna mah: Teu wani maju ka hukum, da hukum mah sok rajeun lolong ku pangkat-darajat)

“Langkung saé nu ieu kanggo Euceu mah, nu kawas pikawayeun téh”

10. Gaya Bahasa Moyok

Gaya Bahasa Moyok atau spot adalah gaya bahasa yang digunakan untuk memojokkan seseorang dengan kata-kata yang tidak kasar. Gaya bahasa moyok ada 3 jenis  yaitu: Ngomong Dua, Meupeuh Lemes, dan Ngomong seukeut. Berikut adalah pembahasan beserta contohnya.

“Gaya basa Moyok nya eta gaya basa Nyawad, nyempad, nyepét, atawa ngawada, tapi teu ku kasar.”


1. Ngomong Dua (Ironi):

“Profésor” (Moyok ka budak nu dianggep bodo)

“Ajengan” (Moyok ka nu kakara santri tapi adigung)

“Subuh-subuh teuing” (Moyok nyebut ka nu datang kabeurangan)

2. Meupeuh Lemes (Sarkasmeu)

Contona: “Mun hayang téréh dikubur, makana ulah mamawa tiwas kabatur!” (Moyok ka supir nu ngajalankeun mobilna tarik teuing)

3. Ngomong Seukeut (Sinis) Moyok nu leuwih karasa atawa jero teurakna. Sanajan, bisa jadi ari basana mah lemes.

Contona:

“Titingalan téh aya ucing bulu hiris (cacah/somah), sugan téh candramawat (turunan ménak/ningrat) sadayana”

“Mangga waé sadérék nu salaku sarjana nu mingpin deui, da ari Kuring mah jalmi bodo taya kanyaho”

“Mangga wae saderek nu Ustad nu janten dai, da ari abdi mah jalmi bodo, jalmi teu tiasa nanaon.

11. Gaya Bahasa Raguman

Gaya bahasa raguman atau gaya bahasa syneodoche adalah ungkapan bahasa untuk mengunggkapkan yang banyak disatukan atau sebaliknya, yang satu dianggap banyak. Gaya basa raguman ada dua bentuk yaitu: Hurunan (totem pro parte) dan Tunggalan (pars pro toto)

“Gaya bahasa raguman nya eta anu loba dihijikeun, atawa sabalikna, nu hiji di sawaréhkeun dianggap kabéh.”

Gaya Bahasa Raguman
1. Raguman Hurunan

Raguman Hurunan atawa totem pro parte, nyaeta digunakeun keur nyebut sakumna, padahal nyatana ngan saurang, sahiji, sawaréh, atawa sabagianna.

Conto kalimatna:

“Ih, geuningan cau téh geus arasak dina tangkalna.”

“Mahasiswa Jakarta keur ngiluan pasanggiri Kasenian Daerah.”

“Indonesia keur pertandingan sepak bola jeung Singapura.”

2. Raguman Tunggalan

Raguman Tunggalan atawa pars pro toto, nyaeta digunakeun keur nyebut sabagian pikeun sajumlahna atawa sakabéhna.

Conto kalimatna:

“Si Udin ti isuk keneh teu katingali batang irungna.”

“Jatah BANSOS pikeun sasirah téh, Lima ratus rébu.”

“Alatan cilaka keur kamari sukuna téh potong, jadi dibawa ka rumah sakit!”

Baca juga: √ Pribahasa Bahasa Sunda Lengkap 200+ Contoh Dan Artinya

Nah, Demikianlah pembahasan mengenai Contoh Gaya Bahasa Sunda, seperti gaya bahasa mijalma, kadalon dan lain sebagainya yang sudah dilengkapi beserta contoh kalimat dan sebagian juga sudah ada artinya, semoga dapat bermanfaat buat kamu.